-
تعریف مواد دیرگداز (refractory material) : حفظ خواص شیمیایی ، فیزیکی و مکانیکی در محیط کوره مطرح است .به عبارت دیگر ، دیرگدازها موادی غیر آلی و غیر فلزی با نقطه ذوب و نقطه ی خمیری شدن زیادند که قادر به حفظ خواص( شیمیایی ، فیزیکی و مکانیکی و ترمو مکانیکی خمشی ، سایشی ، شوک حرارتی و …) در شرایط کاربردی و در دمای بالا میباشند.
- تقسیم بندی دیرگدازها بر اساس درجه ی دیرگدازی:
- دیرگدازهای دمای پایین : مخروط زگر بین 19 تا28
- دیرگدازهای دمای متوسط: مخروط زگر بین 28تا30
- دیرگدازهای دمای بالا: مخروط زگر بین 30تا 33
- دیرگدازهای دمای بسیار بالا: مخروط زگر بزرگتر از 33
تقسیم بندی دیرگدازها بر اساس خاصیت شیمیایی:
- دیرگداز های اسیدی (acidic refractory): مانند دیرگدازهای زیرکونیایی ، مولیتی ، و سیلیسی
- دیرگدازهای قلیایی ( basic refractory ): مانند دیرگدازهای منیزیایی ، دولومیتی ، کرومیتی، اولوینی
- دیرگدازهای خنثی (neutral refractory) : مانند دیرگدازهای آلومینایی و Sic
لازمه های دیرگدازی :
- قابلیت تحمل در دماهای بالا
- قابلیت تحمل در برابر تغییرات ناگهانی دما
- قابلیت تحمل برخورد با فلزات مذاب ، گازهای گرم و خوردگی سایشی
- قابلیت تحمل فشار در شرایط کاری
- قابلیت تحمل در مقابل بارگذاری و نیروهای سایشی
- ضریب انبساط حرارتی پایین
- قابلیت نگهداری حرارت
- نداشتن قابلیت ترشوندگی و جلوگیری از نفوذ مواد در تماس با آنها
تقسیم بندی دیرگدازها بر اساس نوع و شکل :
دیرگدازهای شکل دار (shaped refractories): دیرگدازهای شکل داده شده آنهایی هستند که در هنگام تحویل به مصرف کننده دارای شکل معینی هستند ما این دیرگدازها را آجر می نامیم .شکل آجر ممکن است به دو حالت تقسیم بندی شوند :
-
اشکال استاندارد
-
اشکال خاص اشکال استاندارد دارای ابعادی هستند که بوسیله اکثر تولیدکنندگان دیرگدازها مورد قبول است و این تولید کننده ها از این ابعاد پیروی میکنند . این دیرگدازها عموماً در کوره های همسان قابل کاربرد هستند.
دیرگدازهای شکل داده شده عمدتاً بوسیله ماشین پرس تولید می شوند .بنابراین انتظار میرود که خواص غیر هموژنی هستند.
دیرگدازهای بی شکل(unshaped refractories):
دیرگدازهای بی شکل دارای شکل هندسی معینی نیستند و در حین کاربرد شکل داده می شوند.این دیرگدازها بیشتر با نام دیرگدازهای منولیتیک شناخته شده و به صورت زیر طبقه بندی می شوند :
- دیرگدازهای پلاستیک (plastic refractories)
- مخلوط های کوبیدنی (Ramming mixes)
- مخلوط های قابل ریختن (castable)
- مخلوط های پاشیدنی (Gunning mixes)
- مخلوط های محافظ
- ملات ها ( mortar)
♣خواص دیرگدازها :
خواص یک دیرگداز متاثر از چند عامل مهم می باشد که کنترل هر یک از آنها در خواص نهایی دارای اهمیت است مهمترین این عوامل عباتند از :
- ریز ساختار
- نوع و خلوص مواد اولیه
- تکنولوژی ساخت
- عوامل و شرایط محیطی برای شناخت بیشتر مواد نسوز و ارزیابی کیفی آنها بایستی اطلاعات فنی که توسط سازنده اعلام می شود مورد بررسی قرار بگیرد. لذا انواع خواص دیرگدازها بشرح ذیل می باشد:
- دیرگدازی (Refractoriness) یا نقطه نرمی
- ترکیب و آنالیز شیمیاییو فازی (chemical analysis)
- چگالی (Bulk Density)
- تخلخل ( Porosity)
- استحکام فشاری سرد( cold crushing strength)
- استحکام خمشی سرد (Modulus of Rupture)
- استحکام خمشی گرم(Hot Modulus of Rupture)
- دیرگدازی تحت بار (Refractoriness under load)
- هدایت حرارتی (Thermal Conductivity)
- انبساط حرارتی (Heat Expansion)
- تغییرات ابعادی در حرارت دادن مجدد (Permanent Linear Change)
- مقاومت به خوردگی (Slagging Resistance)
- مقاومت در برابر ضربه( impact Resistance)
- مقاومت در برابر خزش ( Creep Resistance)
- مقاومت سایشی ( Abrasion Resistance)
- قابلیت عبور دهی گاز (Permeability to Gases)
♦خواص دیرگدازها :
نقطه نرمی ( Pyro metric cone Equipment) : دمایی که در آن یک دیرگداز بواسطه وزن خودش تغییر شکل میدهد دمای نرم شدگی نامیده می شود
